Budget 2016 en meerjarenplanning Provincie Vlaams-Brabant: 'tussen budget, Brecht en botox'

- ingekorte tekst  -

"Het geld groeit niet langer aan de bomen en dat noopt overal en onvermijdelijk tot besparingen. Een jaar geleden gaven we de deputatie ter zake nog een – weliswaar bescheiden – compliment. Vandaag zouden we dat compliment kunnen herhalen bij de vastelling dat het aantal waarborgen van de provincie daalt, met die zijdelingse bedenking evenwel dat er dit jaar twee nieuwe waarborgen worden toegekend. In het verleden luidde het devies steevast dat de toekenning van waarborgen maximaal mocht reiken tot aan het eigen vermogen. Het zou echter ook kunnen dat de provincie bij de nieuwe toekenningen ‘vergat’ dat ze ook nog schulden heeft openstaan.

Ons ingetogen enthousiasme bekoelt echter wanneer we kijken naar de wijze waarop de deputatie haar financieel evenwicht realiseert. Of beter: regisseert. Het nadrukkelijk opzet van de 'Nieuwe Boekhouding' BBC (Beleids- en BeheersCyclus) was immers om de budgetten realistisch te begroten. Deze deputatie houdt evenwel koppig vast aan een doorprikbare truc om de budgetten die ze in haar begroting opneemt, systematisch te overschatten of te onderschatten, al naargelang het uitgaven of inkomsten betreft. Ze zou dan echter ook consequent moeten zijn inzake overdraagbaar resultaat naar volgend jaar: veelal echter zien we overbegrotingen en cours de route nogal doorzichtig muteren in ‘begrotingsmeevallers’.

We zijn ondertussen alweer een jaar verder en nog altijd lijkt de bestuursmeerderheid niet te berusten in de door de hogere overheid uitgestippelde rol die ze voor het provinciale bestuursniveau heeft weggelegd."

Bestuurlijke verrommeling
"Het terugkerende jammerklacht die we in dit verband tijdens het afgelopen jaar in dit huis vaak te horen krijgen, is dat de provincie ‘op zwart zaad zit’ en de Vlaamse overheid haar financiering lamlegt. Het is telkens weer de schuld van de hogere overheid. Nochtans hebben alle meerderheidspartijen op het Vlaamse niveau zich sedert 2009 ondubbelzinnig geëngageerd om meer bestuurlijke efficiëntie na te streven en de strijd aan te binden tegen de bestuurlijke verrommeling. Eenzelfde pleidooi voor efficiëntieverhoging weerklonk trouwens eerder in de toespraken van onze gouverneur. (...)

Hij verwees hierbij onder meer naar het economisch ondersteuningsbeleid, waar streekintercommunales, de POM, de RESOC’s, de dienst economie (en een gedeconcentreerde Vlaamse dienst) die hun eigen ding doen. Nochtans is de provincie bij elk van deze organisaties betrokken. Waarom zou ze dan niet het voortouw kunnen nemen bij de pro-actieve rationalisering van deze organisaties, in plaats van voortdurend uit de varen naar het Vlaamse bestuursniveau naar aanleiding van de schrapping van provinciale bestuurlijke bevoegdheden?

Uit de aangegeven marsrichting om de bestuurlijke verrommeling structureel aan te pakken volgt immers onvermijdelijk dat het bestuurlijke zwaartepunt verschuift naar de gemeenten en de Vlaamse overheid, met in het kielzog de nakende overdracht van persoonsgebonden provinciale bevoegdheden, de toekenning van een dotatie ter vervanging van de opcentiemenheffingen en de schrapping van de deelname van de provincies in de intercommunales.

'Sterft gij oude vormen en gedachten'
"De wijze waarop deze koers vorm krijgt in het meerjarenplan doet echter vragen rijzen. Veelal klinken de beleidskeuzes als een signaal om – tegen beter weten, beslissingen en akkoorden in – zoveel mogelijk taken vast te houden, eerder dan te willen excelleren binnen de krijtlijnen van een slinkend takenpakket. Op de vooravond van de overheveling van de meeste persoonsgebonden bevoegdheden, is van een anticiperend beleid dan ook weinig te merken. Als het provinciebestuur vandaag strijdvaardig klinkt, is dat duidelijk niet met in het achterhoofd de strijdleuze ‘Sterft, gij oude vormen en gedachten’, maar lijkt de strijdvaardigheid vooral ingegeven door wrevel en balorigheid tegenover genomen beslissingen van de Vlaamse overheid."

"Wanneer evenwel frustratie over  hervormingsbeslissingen uitgroeien tot inspiratiebron van de deputatie dan knaagt die ingesteldheid onvermijdelijk ook aan de kwaliteit van het gevoerde beleid. Beleidsvoering wordt dan ei zo na een daad van activistisch politiek verzet met de groene drukknop van de meerderheidspartijen in het provinciaal halfrond nog slechts als democratische dekmantel. Provinciebewoners varen daar echter zelden wel bij."

"Zo werd afgelopen jaar een ogenschijnlijk onschuldige wijziging  in het provinciaal reglement voor de cofinanciering van Europese streek-ontwikkelingsprojecten (2014–2020)  goedgekeurd waarbij het EFRO Vlaanderen werd uitgesloten als gevolg van een hervormingsbeslissig van – jawel – de Vlaamse Regering. Een beetje speurwerk leerde  immers al snel dat die beslissing in belangrijke mate werd geïnspireerd door de (vermeende) niet-vertegenwoordiging van een provinciaal vertegenwoordiger (lees: gedeputeerde) in het Comité van Toezicht van EFRO Vlaanderen."

Provinciaal onderwijs
"Inzake onderwijs wil de provincie graag haar scholeninfrastructuur in stand houden. Het provinciaal onderwijs vormt – met amper een handvol scholen – het kleinste onderwijsnet. Hoe zinvol en toekomstgericht is het om met een marktaandeel van één procent bij te dragen tot de versnippering van het onderwijslandschap? En dat terwijl de provincie de middelen de ze in haar scholen investeert – en waar meestal geen Vlaamse subsidies tegenover staan – ook zou kunnen inzetten voor de uitbouw van een flankerend onderwijsbeleid ten bate van álle scholen in de provincie."

Tweedekansbeleid bouwberoepen
"Meer recent kunnen we ook verwijzen naar de dubbelzinnige advertentiecampagne waarin de deputatie – tot grote irritatie van de verschillende gemeentebesturen – opriep om negatief beoordeelde bouwvergunningsaanvragen aan te kaarten bij de bevoegde gedeputeerden. Het verwijt dat de deputatie zich bezondigde aan – en ik citeer graag letterlijk – "plat en schaamteloos dienstbetoon" en "vriendjespolitiek van de vorige eeuw", kwam overigens niet van de N-VA, wél van een prominente vertegenwoordiger van een partij (sp.a), die ook in deze meerderheid is vertegenwoordigd."

"Men kan zich trouwens afvragen hoe eendrachtig de deputatie in sommige dossiers handelt? Bepaalde beslissingen worden immers genomen met de krapst denkbare meerderheid: we denken hierbij aan de verdeelde stemmingen bij de behandeling van bouwberoepen m.b.t. de windturbines in Linter of bij de toekenning van een vergunning aan bouwpromotor De Grecht in Aarschot.

Nog gekker werd het toen we vaststelden dat in één bouwvergunningsdossier, een lid van de deputatie in de hoedanigheid van gemeenteraadslid een andere stemhouding aannam dan met de signatuur van gedeputeerde. Quod erat demonstrandum of; hoe er (kunstmatig) kansen en herkansingen worden gecreëerd bij negatief geadviseerde bouwplannen door in beroep te gaan bij de deputatie. 'Herkansingen' die de gecontesteerde advertenties over bouwberoepen trouw beloofden, al is hier toch in de eerste plaats de boodschap blijven hangen dat er iets schort aan de procedure voor de behandeling van bezwaarschriften."

 Erst das Fressen...
"Afgelopen jaren droogden ook de middelen voor dierenasielen in onze provincie op. Vlaanderen heeft nu immers een minister voor Dierenwelzijn en dus moest deze drieste beslissing toch in eerste instantie dienen als politiek signaal naar Vlaamse minister Ben Weyts.

Terwijl de dierenasielen in onze provincie drie jaar geleden nog konden rekenen op een ton (100.000 euro) – letterlijk – levensnoodzakelijke  financiële ondersteuning, is het budget voor dierenwelzijn ondertussen verschrompeld tot ‘drie stuivers’ om overwegend nog sensibiliseringsinitiatieven, postercampagens e.d. te bekostigen. Als de dieren (nog) konden spreken, zouden hun protest zo uit de ‘Driestuiversopera’ van Bertolt Brecht kunnen plukken: ‘Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral’ om daarna prompt ‘dierenwelzijn’ uit de bevoegdhedenlijst van de gedeputeerde te krabben."

Bosgroepen en Regionale Landschappen
"Deze noodkreet uit het dierenrijk brengt ons naadloos bij natuur en milieu. De provincie kreeg hier van de overheid duidelijk omlijnde taken. Met landschappen en bosgroepen kreeg de provincie niet alleen een bijkomende bevoegdheid, maar ook een gewaardeerd instrument – én dus bijkomende verantwoordelijkheid – in handen.  Indien er op dit terrein kan worden gerationaliseerd, zullen wij vanuit de oppositie de ingezette transitie mee trachten te begeleiden. Maar net zoals in het domein cultuur, moet er ook hier eerst worden gekeken naar snoeimogelijkheden in eigen initiatieven en moet de basis voldoende vertrouwen worden gegund." Overigens, ook binnen dit beleidsdomein haalt de profileringsdrang het wel vaker op de uitvoering van de aan het provinciebestuur toevertrouwde opdrachten.

Uiteraard moet ook 'het instituut' provincie klimaatneutraal worden en liefst zo snel mogelijk. Een adequaat groen beleiddat met beperkte middelen vorm moet krijgen, wordt vandaag echter niet gerealiseerd door publieksgerichte acties allerhande op touw te zetten. Initiatieven (zoals druk bijgewoonde concerten, succesvolle optredens, glanzende folders, hippe flyers, websites en zelfs een eigen klimaatconferentie) vallen vooral op omwille van hun dichte symbolische concentratie én hoog uitstralingsniveau. Ondertussen zijn en blijven verkeer en wonen de twee grootste zorgenkinderen inzake CO2-uitstoot binnen onze provincie.

 Misschien kan de Vlaamse Overheid op dit punt voor één keer een stichtende rol spelen: daar is al jaren een ‘decretaal normenkader voor overheidscommunicatie’ in gebruik om informatie-initiatieven die met publieke middelen worden gefinancierd doelmatig en niet oneigenlijk in te zetten voor persoonlijke profilering. Misschien is de tijd rijp om over eenzelfde normenkader voor provinciale overheidscommunicatie na te denken en in te voeren binnen dit huis."

Brasserie 'Sociale Campus'
"Verder werd onze negatieve indruk extra aangescherpt toen de meerderheidspartijen vorige week in dit halfrond aandacht vroegen voor de bedreigingen die de Vlaams-Brabantse inwoners allemaal boven het hoofd hangen nu er provinciale bevoegdheidspakketten worden overgeheveld. Ik diep twee voorbeelden op die hier een week geleden werden aangehaald om die bedreigingen aanschouwelijk te maken.

Zo werd onder meer verwezen naar de sociale campussen waar verschillende welzijnsorganisaties onderdak vinden. Wel, geachte collega’s, één daarvan is de campus Engelenburcht in Tildonk, waar de zusters Ursulinen in 2007 hun gebouw overlieten aan Immo Kwaliteitsfonds, een dochteronderneming van KVLV.  Immo Kwaliteitsfonds ontving, met de hulp van de provincie, Europese steun voor restauratiewerken. Een belangrijk deel van het gebouw – ondertussen omgetoverd in een prestigieus congrescentrum met  theaterzaal – werd in concessie gegeven aan een brasserie-uitbater. En jawel, het regiohuis van Kind en Gezin en het CADO-huis van de Landelijke Thuiszorg – wederom een dochteronderneming van KVLV –  kreeg er ook onderdak. 

Om het zogenaamde dreigingsniveau nog wat indringender te schetsen, werden we ook herinnerd aan het provinciaal tornooi voor toneelverenigingen. Uiteraard is het niet onaardig om aan dergelijke competitie deel te nemen. Maar suggereren dat het wegvallen van dergelijke prijs het toneelverenigingsleven in Vlaams-Brabant zou ontmantelen, is zonder meer bij de haren getrokken.

Ook aan de toekenning van nominatieve subsidies allerhande kleeft vaak eenzelfde onaangenaam gevoel. Niet zelden wekken ze de indruk dat het provinciebestuur ter zake een ad hoc-beleid voert, geïnspireerd door het ons-kent-ons-principe. Op basis van welke criteria ze worden toegekend, verhoogd, verlaagd of geschrapt, blijft veelal gehuld in een dichte mist. Toch gaat het volume nominatieve subsidies in 2016 met ruim 15 procent de hoogte in (van 1.500.000 euro naar 1.730.000 euro).

Indien deze illustraties de onontbeerlijkheid van de provincie en het dreigingsniveau voor de inwoners van Vlaams-Brabant moeten aantonen, wel, dan voelt dit enkel aan als een stimulans om de provincies zo snel mogelijk en volledig af te schaffen." 

Hercule Poirot

"Ik vatte deze uiteenzetting aan met een enkele opmerkingen en bedenkingen bij het budgetopmaak van 2016 en wil daar aan het slot van deze uiteenzetting nog graag iets aan toevoegen. En dat ‘iets’ heeft geen marginale rol gespeeld bij onze evaluatie van het gevoerde en voorgenomen beleid.

Daarvoor moeten we er eventjes de tabel van het financiële evenwicht bijhalen. Er is ons altijd bijgebracht dat de budgetten van zowel de ontvangsten als de uitgaven in BBC beter moeten aansluiten bij de realiteit. Door aan deze stelregel te verzaken, komen we in onfortuinlijke situaties terecht, zoals we die nu in de provinciale tabel van het financiële evenwicht kunnen vaststellen. Sta me toe hierbij even Hercule Poirot te citeren: ‘Oude zonden werpen lange schaduwen’.

Wij hebben die tabel eventjes aangepast met het cijfer van het budgettaire resultaat van 2015, zoals dat er na de 3de BW uitziet. Het resultaat op kasbasis zou  in 2016 – met iets meer dan  7.00 miljoen euro  (€ 7.088.701,00 om precies te zijn en komende van iets meer dan € 54 miljoen euro) –  nog  aan de wettelijke voorschriften voldoen, maar in 2017 zou het resultaat op kasbasis dalen tot  - (min) € 5.538.116,00.  In 2018 zelfs tot meer dan min 11 miljoen euro (- € 11.236.239,00). En ook voor 2019 blijft het nog altijd negatief, nl: - € 9.243.599,00.

(De reden waarom nu het gecumuleerd resultaat met € 11.409.746,00 wordt bijgesteld is dus om in 2018 nog €173 507,00 in de plus te hebben.)

U moet nogal geschrokken zijn toen u DIE cijfers voor ogen kreeg. U wist meteen dat er met een laagje mascara  en een streek rode lippenstift aan de kwaal niet te verhelpen viel. Hier moest botox worden bovengehaald om die valse plooien weg te werken. 

Nog meer verwonderlijk is dat de derde budgetwijziging pas twee weken voor de besprekingen van het budget aan bod kwam en door de meerderheid werd goedgekeurd. Ook daar had, via een noodzakelijke aanpassing, aan deze dubieuze situatie kunnen worden verholpen.

Als in het budget 2016 het gecumuleerde resultaat van het vorig boekjaar wordt bijgesteld met meer dan € 11.00 mio en we de gedeputeerde tijdens de commissie horen zeggen dat het gecumuleerde resultaat nog veel hoger zal oplopen dan het nu voorziene bedrag van € 63.00 mio, wel dan past hier alleen een Nederlands spreekwoord bij, namelijk; ‘Nou  breekt mijn klomp’.

Bovendien wordt vandaag aan de leden van deze raad gevraagd om dergelijke ingrepen goed te keuren zonder enige vorm van verklaring waarop die verhoging van meer dan € 11.00 mio is gebaseerd. 

Tenzij iemand van de raadsleden van de meerderheid ons hierop een afdoende antwoord kan geven, begrijp ik niet waarom alle meerderheidspartijen hebben aangekondigd deze aanpassing van de meerjarenplanning en het budget 2016 te zullen goedkeuren. U vraagt van ons zowaar een blanco cheque, die we u alvast niet zullen geven.

En laat ik in een eventuele repliek niet horen zeggen dat wij beweren dat de diensten hun taak niet naar behoren hebben uitgeoefend, zoals ik dat tijdens de commissie heb moeten aanhoren. Het aanpassen van de tabel is een zuivere politieke beslissing, zoals het terugschroeven van het budget voor de bosgroepen in het initiële budget 2015 dat ook was. U meende toen de ‘Zwarte Piet’ te moeten doorschuiven naar de Vlaamse Regering. Wie krijgt de zwarte piet nu toegeschoven?

Tot slot nog dit: dank zij de tussenkomst van onze fractie is vorig jaar, via een budgetwijziging, in belangrijke mate aan de financiering van de bosgroepen gesleuteld.  Wij hopen dat de deputatie, en bij uitbreiding alle raadsleden van de meerderheid, dat nu ook doen voor de aanpassing van het gecumuleerde budget van vorig jaar vooraleer het budget 2017 wordt opgesteld.  Zo moet er niet langer bij de schoonheidskliniek van Jeff Hoeyberghs moet worden aangeklopt om de tabel presentabel te maken… Ik dank u."

Linda De Dobbeleer - Van den Eede,
Fractievoorzitster N-VA, Provincie Vlaams-Brabant
Provinciehuis Leuven, 15 december 2015